گره معاملاتی در بورس

بر اساس دستورالعملی که هیئت مدیره سازمان بورس در سال ۱۳۸۹ تصویب کرد، شرکت‌هایی که با مشکل صف خرید یا صف فروش‌های سنگین و قفل شده روبه‌رو هستند مشمول دستورالعمل رفع گره معاملاتی می‌شوند.

این دستورالعمل با هدف روان‌تر کردن معاملات سهامی که با صف خرید یا فروش قفل شده – بدون معامله – روبه‌رو هستند طراحی شده است.

گره معاملاتی به وضعیتی گفته می‌شود که شرایط زیر را دارا باشد:

• در آن یک نماد معاملاتی با وجود برخورداری از صف سفارش خرید یا فروش در پایان جلسه معاملاتی حداقل معادل یک برابر حجم مبنا برای شرکت‌هایی با تعداد سهام ۳ میلیارد و بیشتر و دو برابر حجم مبنا برای سایر شرکت‌ها به علت عدم تقارن قیمت‌های درخواست خرید و فروش، حداقل به مدت ۵ جلسه معاملاتی مورد معامله قرار نگیرد یا متوسط معاملات روزانه آن در این دوره – به استثنای معاملات در بازار معاملات عمده – کمتر از ۵% حجم مبنا باشد.
• کلیه معاملات یک نماد معاملاتی در ۵ جلسه معاملاتی متوالی در سقف دامنه نوسان روزانه قیمت باشد.
• کلیه معاملات یک نماد معاملاتی در ۵ جلسه معاملاتی متوالی در کف دامنه نوسان روزانه قیمت باشد.

معرفی شرکت‌های مشمول دستورالعمل رفع گره معاملاتی

نمادهایی که قرار است در روز معاملاتی پیش روی خود، رفع گره معاملاتی شوند از طریق پیام ناظر بورس در سایت «TSETMC» و همچنین سایت رسمی اطلاع رسانی بورس انتشار خواهند یافت.

برخی از شرکت‌ها ممکن است برخلاف قوانین بالا، مشمول رفع گره معاملاتی نشوند. ناظر بازار با توجه به نسبت P/E سهم، در نظر گرفتن معاملات مشکوک و حجم صف ساختگی سهم ممکن است از مشمول کردن نماد جلوگیری کند.

دامنه نوسان در رفع گره معاملاتی

نمادهای معاملاتی که بر اساس اعلام بورس مشمول دستورالعمل رفع گره معاملاتی می‌شوند، در ابتدای روز معاملاتی بعد و در مرحله گشایش با دو برابر دامنه نوسان روزانه قیمت عادی آن نماد انجام و سپس در حراج پیوسته، معاملات در دامنه نوسان روزانه قیمت انجام می‌شوند.

قیمت مرجع در دوره حراج پیوسته، قیمت کشف شده از طریق حراج ناپیوسته است.

توجه به این نکته ضروری است که اگر در دوره حراج ناپیوسته معامله‌ای صورت نپـذیرد یـا بـه دلیـل غیـر‌عادی بودن قیمت کشف شده یا حجم اوراق بهادار معاملـه شـده، معـاملات انجام شده در دوره حراج ناپیوسته توسط ناظر بازار تایید نگردد، به تشخیص بـورس و پـس از اطلاع رسانی، حراج ناپیوسته برای یکبار دیگر قابل تکرار است.

به هر ترتیب در صورت عدم کشف قیمت، آخرین قیمـت پایـانی نمـاد، قیمت مرجع در دوره حراج پیوسته خواهد بود.

حراج ناپیوسته، شرایطی است که در آن، تطبیق قیمت سفارش فروشنده و خریدار انجام می‌گیرد، اما عملا معامله‌ای انجام نمی‌شود. به عنوان مثالی برای حراج ناپیوسته، می‌توان به پیش‌گشایش جلسات معاملاتی که بین ساعات ۰۸:۴۵ الی ۰۹:۰۰ انجام می‌شود، اشاره کرد.

همچنین منظور از حراج پیوسته شرایطی است که به محض تطبیق قیمت سفارش فروشنده و خریدار، معامله انجام می‌شود. غالب معاملات انجام شده در طول روز بر روی نمادها در چارچوب حراج پیوسته انجام می‌گردد.