معاملات بلوکی چیست؟

قطعا تا به حال اصطلاح معامله بلوکی زیاد به گوشتان خورده است که مثلا در فلان سهم معامله بلوکی اتفاق افتاده است یا اینکه بازیگر تحرکاتی در آن سهم داشته است و قطعا تاثیر معامله های بلوکی در روند سهم ها خیلی چشمگیر است. اما به راستی بلوک چیست؟

زمانی که در بازار بورس سفارش خرید و فروش با حجم خیلی بالا برای یک سهم ثبت شود در اصطلاح به آن معامله بلوکی گفته می‌شود. همان‌طور که انتظار می‌رود قیمت این معامله باید یک قیمت توافقی میان خریدار و فروشنده سهم باشد تا انجام شود.

در معاملات عادی یکسری محدودیت‌های قیمتی و حجمی از جانب سازمان بورس لحاظ شده است اما در خلال معاملات بلوکی همچین محدودیت‌هایی وجود نداشته و خریدار و فروشنده خارج از این چهارچوب قادر به انجام معاملات خویش خواهند بود.

از آنجایی که حجم مورد معامله در معاملات بلوکی بسیار زیاد است، این فرآیند اغلب توسط سرمایه‌گذاران حقوقی ثبت شده و انجام می‌شود. به این نکته توجه نمایید که فرآیند معاملات بلوکی می‌تواند بر قیمت سهم مدنظر تاثیرگذار باشد به همین منظور برای اینکه این تاثیرپذیری و نوسانات احتمالی بسیار شدید نباشد تا سایر سرمایه‌گذاران را با تصمیم‌های هیجانی روبه‌رو سازد، توافقات لازم به منظور خرید و فروش سهم بین خریدار و فروشنده در خارج از سیستم‌ معاملاتی انجام می‌شود. به منظور شفاف‌سازی و تفکیک این نوع از معاملات با معاملات عادی سهام در ایران، بازار دیگری تحت عنوان بازار بلوک شکل گرفته که خریداران و فروشندگان بلوکی در این بازار قادر هستند به معاملات خود بپردازند.

تفاوت معاملات بلوکی با معاملات عادی

از نظر محدودیت حجمی و قیمتی در بازار بلوکی باید این موضوع را خاطر نشان کنیم که معاملات از لحاظ حجمی در این بازار باید چیزی حدود حداقل ۵۰ برابر محدودیت حجم هر سفارش در بازار عادی سهام باشد و از نظر ارزش قیمتی نیز باید حداقل به ۲۰ میلیارد ریال رسیده باشد. البته این مقدار برای بازارهای فرابورسی دارای قوانین مجزا و جزعی‌تری است.

ساعات معامله در بازار بلوکی همانند بازار عادی سهام است. از نظر دامنه نوسان قیمتی نیز این بازار مانند بازار خرد عمل می‌کند و تغییراتی در آن لحاظ نشده است. می‌توان گفت هر اتفاقی که برای یک سهم در بازار عادی سهام رخ دهد نظیر متوقف شدن و … در بازار بلوکی نیز همین امر رخ خواهد داد و غیر از فرآیند حجم و قیمت در پروسه معاملات، متغیرهای دیگر ثابت هستند. در این زمینه برای دانستن نکات مهم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

üمعاملاتی که در بازار بلوکی انجام می‌شوند از نظر نماد معاملاتی با نماد بازار عادی متفاوت است.

üمعاملات بلوکی به نوعی در محاسبه قیمت پایانی سهم و تاثیر‌گذاری در شاخص کل نقشی ندارند.

üدر بازار بلوکی سرمایه‌گذاران با کدگروهی قادر به معامله نخواهند بود.

üتعداد سهام مورد معامله از درصد معینی از کل سهام آن شرکت بیشتر باشد.

üحجم معاملات آن، طی دوره معین از کل حجم معاملات بازار طی مدت معین، بیشتر باشد.

نحوه انجام معاملات بلوکی

ابتدا پیشنهاد خرید یا فروش توسط کارگزار مربوطه در سامانه معاملات بلوک با قیمت معین ثبت می‌شود. کارگزار پذیرنده پیشنهاد، قیمت پیشنهادی را در سامانه را می‌پذیرد.درصورتی‌که پیشنهاد فروش با امکان تسویه خارج از پایاپای باشد، کارگزار پذیرنده پیشنهاد فروش، می‌تواند پیشنهاد ارائه شده را با یکـی از شروط «صرفاً خارج از پایاپای» یا «نقدی و خارج از پایاپای» بپذیرد. درصورتی‌که روش تسویه پیشنهاد فروش ارائـه شـده «صـرفاً نقـدی» باشد، سفارش‌های تطبیق یافته جهت تائیـد بـه بـورس / فرابـورس ارسـال می‌شود.در صورتی که روش تسـویه پیشـنهاد فـروش ارائـه شـده، «بـا امکـان تسویه خارج از پایاپای» باشـد، درخواسـت کـارگزار پذیرنده پیشـنهاد، برای کارگزار پیشنهاد دهنده فـروش ارسـال می‌شود. در ایـن صـورت حالت‌های زیر ممکن است اتفاق بیفتد:

.1در صــورت تائیــد تســویه خــارج از پایاپــای توســط کــارگزار پیشنهاد دهنده فروش، سفارش تطبیق یافته با عنـوان تسـویه خـارج از پایاپای به بورس/ فرابورس ارسال می‌شود.

.2در صورت عدم تائید تسویه خارج از پایاپـای توسـط کـارگزار پیشنهاد دهنده فروش، به شرط این که کـارگزار پذیرنـده پیشـنهاد، شرط «نقدی و خارج از پایاپای» را پذیرفتـه باشـد، معاملـه بـا عنـوان تسویه نقدی جهت تائید به بورس/ فرابورس ارسال می‌شود.

نحوه انجام معاملات بلوکی

.3در صورت عدم تائید تسویه خارج از پایاپـای توسـط کـارگزار پیشنهاد دهنده فروش، به شرط این که کـارگزار پذیرنـده پیشـنهاد، شرط «صرفاً خارج از پایاپای» را پذیرفته باشد، درخواست کـارگزار پذیرنـده پیشـنهاد رد می‌شود و پیشـنهاد فـروش، مجـدداً در سـامانه معاملات بلوک ثبت می‌شود.

.4در صورت عدم مغایرت سفارش‌های تطبیق یافته با قـوانین و مقـررات، بورس/ فرابورس معامله را تائیـد می‌نماید و سـفارش‌هـای تطبیـق یافتـه جهت انجام معامله و ثبت نهـایی بـه سـامانه معـاملات ارسـال و در نمـاد معاملاتی مربوط به بازار بلوک ثبت می‌شود.

آیا معاملات بلوکی بر رشد قیمت سهم تاثیر می‌گذارد؟

برای بررسی تاثیر معاملات بلوکی بر قیمت سهام باید بگوییم معمولا زمانی که در بازار روی یک سهم معاملات بلوکی انجام شود، سرمایه‌گذاران و سهامداران توقع رشد قیمتی سهم را خواهند داشت. این باور از این نشات می‌گیرد که قیمت تایید شده در فرآیند معاملات بلوکی بیشتر از قیمت خود سهم بر روی تابلو بازار بوده و همین امر منجر به ایجاد همچین فکر و باوری می‌شود. طبیعی است که بعد از آن تقاضای خرید بر روی سهم مدنظر بیشتر شده و همین امر به مراتب رشد قیمتی را برای سهم بوجود بیاورد.

عرضه بلوکی چیست؟

عرضه بلوکی در اصل قسمتی از معاملات بلوکی است که در آن، ارگان‌ها و سازمان‌های بزرگ بخش زیادی از سهام یک شرکت را عرضه می‌کنند. معمولا قبل از عرضه بلوکی سهام شرکت‌های مختلف، اخبار آن در بازار منتشر می‌شود و خریداران می‌توانند برای این موقعیت خود را آماده کنند

اما بلوک شرکت در چه صورتی ارزنده است؟

یک بلوک در شرایطی می‌تواند ارزنده باشد که بتواند کرسی هیئت مدیره را به خریدار بدهد. اما در حالتی که بلوک، کمتر از حدی باشد که یک کرسی را بدهد قیمت آن می‌تواند معادل قیمت سهام عادی باشد. از سوی دیگر و در بعضی موارد، برخی سهام برای افرادی که درصدی از سهام شرکت را دارند ولی در مجمع انتخاب هیئت‌مدیره نیاز به رای بیشتری دارند، ارزش قابل ملاحظه‌ای پیدا می‌کنند.

در این حالت به آن بلوک کوچک، «سهام طلایی» گفته می‌شود. بد نیست بدانید که بلوک‌های مدیریتی سهام معمولا ارزش ریالی بالایی دارند. برای اینکه خریداران به خرید تشویق شوند، روش‌های پرداخت متعددی مثل نقد و اقساط پیش‌بینی می‌شود. وقتی بلوک به‌صورت اقساط فروخته شود، با توجه به ارزش زمانی پول، قیمت را بالاتر می‌برد. در هر صورت، ارزش یک بلوک سهام با توجه به دارایی‌ها و وضعیت شرکت می‌تواند برای خریدار جذاب باشد.